۱. کافئین چیست؟
کافئین یک آلکالوئید طبیعی است که در برگها، دانهها و میوه برخی گیاهان — از جمله قهوه — یافت میشود. این ماده در گیاه قهوه نقش دفاعی دارد و با طعمی تلخ، از دانه در برابر حشرات محافظت میکند. همین تلخی کنترلشده، بخشی از شخصیت طعمی قهوه را میسازد.
۲. ساختار شیمیایی و نقش آن در گیاه قهوه
کافئین از خانواده متیلگزانتینهاست و ساختار آن به گونهای است که:
محرک سیستم عصبی مرکزی است،
آدنوزین (هورمون خوابآور) را مهار میکند،
سطح هوشیاری را افزایش میدهد.
گیاه قهوه، مخصوصاً روبوستا، مقدار بیشتری کافئین تولید میکند تا مقاومت بیشتری در برابر آفات داشته باشد؛ به همین علت روبوستا تلختر و سنگینتر است.
۳. تفاوت میزان کافئین در عربیکا و روبوستا
میزان کافئین در دو گونه اصلی قهوه تفاوت قابلتوجهی دارد:
گونهدرصد کافئین در دانه سبز
عربیکاحدود 1.2%
روبوستاحدود 2.0% تا 2.7%
این یعنی روبوستا تقریباً دو برابر عربیکا کافئین دارد.
برای همین در:
اسپرسوهای قدرتمند،
ترکیبات انرژیزا،
و قهوههای تجاری
از روبوستا بیشتر استفاده میشود.
۴. چه عواملی مقدار کافئین در یک فنجان قهوه را تعیین میکنند؟
۱) نوع دانه
طبیعتاً روبوستا کافئین بیشتری دارد.
ترکیبهای ۷۰/۳۰ یا ۸۰/۲۰ روبوستا مناسب افرادی است که اثر قویتر میخواهند.
۲) درجه رُست
برخلاف تصور عموم:
رست تیره کافئین کمتری ندارد.
ساختار کافئین پایدار است و با حرارت از بین نمیرود.
تفاوتی که ایجاد میشود به دلیل چگالی کمتر دانههای تیره است.
۳) روش دمآوری
از بیشترین به کمترین کافئین معمولاً:
1. قهوه فرانسه / دمی حجمی
2. اسپرسو
3. قهوه ترک
4. فرنچپرس
5. قهوه فوری (نسکافه)
۴) نسبت قهوه به آب (دوز)
هرچه دوز قهوه بیشتر باشد، کافئین بالاتر میرود.
۵) سایز فنجان
یک اسپرسو ۳۰ میلیلیتری کافئین کمتری از یک قهوه دمی ۲۵۰ میلیلیتری دارد، حتی اگر طعم آن قویتر باشد.
۵. تأثیر کافئین بر بدن
کافئین بیش از ۸۰ اثر فیزیولوژیک دارد، اما مهمترینها:
۱) افزایش هوشیاری
کافئین با مهار آدنوزین، خستگی را کاهش میدهد.
۲) بهبود تمرکز
در دوزهای متوسط (۸۰ تا ۱۵۰ میلیگرم) بهترین اثر را دارد.
۳) افزایش متابولیسم
مصرف قهوه میتواند سوختوساز را بالا ببرد.
۴) اثر بر خواب
زمان نیمهعمر کافئین بین ۵ تا ۷ ساعت است.
مصرف بعد از عصر میتواند خواب را مختل کند.
۶. مقدار مجاز مصرف روزانه کافئین
برای یک فرد سالم:
حد استاندارد جهانی:
حداکثر ۴۰۰ میلیگرم کافئین در روز
تقریباً معادل:
۳ تا ۴ فنجان قهوه دمی
یا ۵ تا ۶ شات اسپرسو
برای افراد دارای حساسیت یا اضطراب محدود به ۲۰۰–۳۰۰ میلیگرم برای زنان باردار حداکثر ۲۰۰ میلیگرم (طبق استانداردهای جهانی)
۷. کافئین در قهوه دکافئین
قهوه دکافئین کاملاً بدون کافئین نیست.
معمولاً:
یک فنجان دکافئین: ۲ تا ۱۵ میلیگرم
یک فنجان معمولی: ۷۰ تا ۱۴۰ میلیگرم
روشهای دکافئین مانند:
روش سوئیس واتر (ایمنترین و باکیفیتترین)، حلالهای آلی،
دیاکسید کربن فوق بحرانی روی طعم نهایی نیز تأثیر میگذارند.
۸. میزان کافئین در روشهای مختلف قهوه
میانگین مقادیر:
نوع نوشیدنیکافئین تقریبی
اسپرسو60–80 میلیگرم
دمی/فرانسه (۲۵۰ml)90–140 میلیگرم
ترک50–65 میلیگرم
قهوه فوری30–90 میلیگرم
دکافئین2–15 میلیگرم
این مقادیر بسته به نوع دانه، آسیاب، دوز و روش دمآوری تغییر میکند.
۹. جمعبندی تخصصی
کافئین عنصر کلیدی شخصیت قهوه است؛ از بیولوژی گیاه تا تجربه حسی و اثرات فیزیولوژیک آن. شناخت دقیق این ماده به شما کمک میکند:
ترکیبهای حرفهایتری رُست کنید،محصولات مناسبتری ارائه دهید،مشتریان آگاهتری بسازید،
و محتوای آموزشی معتبر و قابلاعتماد منتشر کنید.
در برندهایی مثل EXCELSA که بر کیفیت و شناخت علمی قهوه تأکید دارند، انتشار این نوع محتوا باعث تقویت جایگاه تخصصی برند میشود.
دیدگاه خود را بنویسید